Τα έθιμα των Θεοφανείων στο Δήμο Δίου Ολύμπου (Λιτόχωρο)

Στο Λιτόχωρο η παράδοση είναι τρόπος ζωής και συνδέεται με τον πηγαίο αυθορμητισμό και τη γνήσια λαϊκότητα. Τα έθιμα και οι θρησκευτικές τελετές των Λιτοχωριτών έλκουν την καταγωγή τους από την αρχαιότητα και το Βυζάντιο και μερικά από αυτά χαρακτηρίζονται για την ιδιαιτερότητα και τη μοναδικότητα τους.

Εντυπωσιακή είναι η εορτή των Φώτων με το Βυζαντινό έθιμο των Σίχνων και της πορτοκαλιάς. Τα Σίχνα είναι λάβαρα με ψηλούς ιστούς, αργυρούς σταυρούς και πολύχρωμες σημαίες, καθένα από τα οποία αντιστοιχεί στους ναούς και τα εξωκλήσια των δύο ενοριών. Την παραμονή της γιορτής στα εξωκλήσια του Αγίου Γεωργίου και της Παναγίας "δένουν τους σταυρούς", δηλαδή ετοιμάζουν τα σίχνα για την σιχνοφορία, την πομπή προς τους δύο κεντρικούς ναούς. Την κυριώνυμη ημέρα της εορτής των θεοφανείων οι σιχνοφόροι μεταφέρουν σε πομπή τα σίχνα στους ναούς του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Δημητρίου, ψάλλοντας το "Κύριε ελέησον" σε ένα μακρόσυρτο και ιδιόρρυθμο μέλος.

Στο κεντρικό κλίτος κάθε ναού υπάρχει η εικόνα της Βαπτίσεως και εκατέρωθεν δύο πορτοκαλιές, σύμβολο ευχής για πλούσια και παραγωγική χρονιά. Μετά το τέλος της θ. Λειτουργίας συγκεντρώνονται στην κεντρική πλατεία σε μια μεγάλη πομπή οι ιερείς, οι ψάλτες, οι σιχνοφόροι, οι Αρχές και το πλήθος των πιστών και κατεβαίνουν στον Ενιπέα, στο "Λάκκο" κατά τους ντόπιους, όπου ψάλλεται ο Μέγας Αγιασμός και γίνεται η κατάδυση του Τιμίου Σταυρού. Οι βουτηχτάδες, συνεταιρισμένοι σε συντροφιές πέφτουν στα παγωμένα νερά του Ενιπέα και συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των παρευρισκομένων που κατακλύζουν το χώρο. Ο τυχερός επισκέπτεται όλα τα σπίτια του χωριού για να ασπαστούν οι κάτοικοι το Σταυρό και να πάρει το σχετικό φιλοδώρημα.